Hakaret suçunun işlenmiş olması için bir veya birden fazla kişinin karşısındakini küçük düşürmesi, onurunu kırması veya sosyal saygınlığını zedeleme amacı güden sözlü veya yazılı ifadelerde bulunması gerekmektedir. Hangi tavrın ve kelimenin hakaret suçunun işlenmesinde kabul edilmesi veya edilmemesi gerektiğine ilişkin içtihatlar ile sıklıkla güncellenmektedir.
Hakaret Suçunun Türleri Nelerdir?
Hakaret Suçunun Yüze Karşı İşlenmesi: Failin, mağdurla aynı ortamda bulunduğu esnada hakarette bulunmasıdır. Fail ile mağdurun aynı ortamda bulunmadan telefonla sesli ya da yazılı olarak hakarette bulunulması halinde suç yüze karşı işlenmiş sayılır.
Hakaret Suçunun Mağdurun Yokluğunda İşlenmesi: Failin, mağdurun bulunmadığı bir ortamda en az 3 kişinin hakaret suçunun işlendiğine şahit olması gerekmektedir. 3 kişiden az tanık olması halinde hakaret suçu oluşmamış olacaktır.
Hangi Sözler Hakaret Suçunu Oluşturur?
Burada önemli olan ortaya konulan ifadelerle kişilerin hukuken korunan onur, şeref ve saygınlığını küçük düşürme amacıyla rencide edecek kelimelerin sarf edilmesi ya da doğrudan hakaret ve küfür içeren kelimeler kullanılmasıdır. Kişilerin dış görünümüne yönelik kullanılan rencide edici kelimeler de hakaret suçunu oluşturmaktadır. Aşağıda yer alan kelimeler hakaret suçunun işlenmesine örnek olabilmektedir;
- Haysiyetsiz
- Gerizekalı
- Hayvan
- Şerefsiz
- Aptal
- Çirkin herif
- Tipsiz kadın
Hakaret Suçunun Tarafları Kimlerdir?
Mağdur: Suçtan etkilenen kişi, yani hakarete uğrayan kişidir.
Fail: Mağdura karşı yöneltilen hakaret fiilini uygulayan, suçu işleyen kişidir. Bu suçta fail olunabilmesi için herhangi bir şart aranmaz. Herkes bu suçun faili olabilmektedir.
İsnadın İspatı
Bir kişiye karşı yöneltilen, normalde hakaret sayılacak kelimenin kişinin var olan bir özelliğini belirtmesi hali hakaret sayılmayacağından ceza verilmez. Örneğin hırsızlık yaptığı kanıtlanan kişiye hırsız denilmesi halinde hakaret suçu oluşmamakta, hırsız olmayan bir kişiye bu söz yöneltildiğinde ise hakaret suçu oluşmaktadır.
İnternet (Sosyal Medya) Üzerinden Hakaret Suçu
Hali hazırda teknolojinin hızla gelişmesi nedeniyle sosyal medya ile diğer internet platformlarında hakaret suçlarının işlenmesinde ciddi bir artış görülmektedir. Instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp uygulamaları günümüzde hakaret suçunun en çok işlendiği platformlardır. Hakaret suçunun internet ve sosyal medya uygulamaları üzerinden işlenebileceği toplum tarafından tam olarak kanıksanamadığından, sosyal medyada oldukça fazla hakaret suçu işlenmektedir. Bilişim yoluyla işlenen suçlar kategorisinde de yer alan bu suçun işlenmesi, takipçi sayısı fazla olan bir takım hesaplar için adeta gelir kapısı haline gelmektedir.
Hakaret Suçunda Hafifletici Sebepler Nelerdir? (Daha Az Ceza Verilmesini Gerektiren Haller)
Hakaret suçunun hafifletici sebepleri TCK madde 129’da şu şekilde aktarılmıştır:
(1) Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
(2) Bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez.
(3) Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hakaret Suçunun Cezasını Ağırlaştıran Haller (Nitelikli Haller) Nelerdir?
Hakaret suçunun nitelikli halleri TCK madde 125’te sayılmıştır. Hakaret suçunun;
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi,
Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi veya,
Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi halinde, verilecek cezanın alt sınırı bir yıldan az olmamaktadır.
Ayrıca, hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza, altıda biri oranında artırılmaktadır.
Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde ise suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılmakta, ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanmaktadır.
Hakaret Suçunda Mağdur Nasıl Belirlenir?
Hakaret suçu işlenirken, mağdurun ismi açıkça belirtilmemişse veya suç üstü kapalı isnat edilmiş olsa bile mağdurun şahsına yöneltildiği bariz ise isim belirtilmiş sayılarak hakaret suçu gerçekleşmiş kabul edilmektedir.
Hakaret Suçunun Cezası Nasıl Hesaplanır?
Aynı kişiye karşı farklı zamanlarda hakaret suçu işlenirse, suçu işleyene tek ceza verilerek cezasında artırım yoluna gidilmektedir. Hakaretin birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da tek bir cezaya hükmedilmektedir.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret suçunu işleyen fail 3 ay ila 2 yıl arasında hapis veya adli para cezası alır. Failin aldığı ceza para cezasına çevrilecek ise gün karşılığı olarak failin maddi durumu düşünülerek en düşük 20-TL, en yüksek 100-TL alınan hapis cezası gün sayısıyla çarpılarak bulunur. Mağdurun kendisini vekil ile yani avukatla temsil ettirmesi halinde karşı vekalet ücretine hükmedilir. Karşı vekalet ücreti failden alınarak, mağdurun avukatına verilmektedir. Karşı vekalet ücreti Asliye Ceza Mahkemelerinde 17.900-TL’dir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu
Cumhurbaşkanına hakaret suçu ayrı olarak TCK madde 299’da; ”Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde belirtilmiştir. Uygulamada, Cumhurbaşkanı’na yönelik bazı eleştiriler de hakaret suçunu oluşturabilir.
Hakaret Suçunda Görevli Ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Hakaret suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi olup, yetkili mahkeme ise hakaret suçunun işlendiği yer Asliye Ceza Mahkemesidir.
Hakaret Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
01.06.2024 tarihinden önce hakaret suçunda HAGB hükümleri uygulanarak hakimin açıklayacağı hüküm geri bırakılabilirdi, ancak 01.06.2024 tarihinde kabul edilen 8. Yargı paketi ile gelen değişiklikle hükmün açıklanmasının geri bırakılması seçeneği kaldırılmıştır.
Hakaret Suçu Şikayete Tabi mi?
Hakaret suçu şikayete tabi bir suç olup, şikayet olmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamamakta ancak, mağdurun kamu görevini yerine getirmesi yüzünden hakarete maruz kaldığı durumda, suç şikayete bağlı olmadan soruşturma ve kovuşturma yapılmaktadır.
Hakaret Suçunda İddia Ve Savunma Dokunulmazlığı
Mahkemeler veya kamu kurumları huzurunda yapılacak yazılı veya sözlü iddia, savunma veya başvuru hakkında, somut delillerle ispatlanabildiği takdirde ceza verilmemektedir.
Hakaret Suçu İle Alakalı Yargıtay Kararları
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2016/14515 K
“Katılanın sanığa göndermiş olduğu mesajda hakkını helal etmeyeceğine yönelik ifadesine sanığın; “…bende hakkın varsa Allah rızası için etme, edersen şerefsizsin…” diyerek karşılık verdiğinin anlaşılması karşısında, isnadın şarta bağlı veya bir olasılık halinde dile getirildiği, hakaret etme kastıyla hareket edilmediği gözetilmeden sanığın mahkûmiyetine karar verilmesi hatalıdır.”
Yargıtay 4.Ceza Dairesi 2021/13783 K
Sanık hakkında katılana yönelik hayasızca hareketlerde bulunma suçundan kurulan hükümde katılanın beyanları ve CD içeriğinden sanığın olayı kameraya çeken katılana karşı pantolonunun fermuarını açmaya çalışarak "al bunu da çek" dediğinin anlaşılması karşısında, sanığın eyleminin cinsel amaç taşımadığı, TCK'nın 125/1. maddesinde düzenlenen hakaret suçunu oluşturduğu gözetilmeden, hatalı değerlendirmeyle hayasızca hareketlerde bulunma suçundan hüküm kurulması bozmayı gerektirdiğinden hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2006/12542 K
Belediye Meclis Üyesi olan sanığın meclis toplantısı sırasında başkana hitaben açıkça katılanı kastederek biçimindeki sözlerin katılanı küçük düşürücü nitelikte olduğu, bu sözlerle muhatabının edep ve terbiyeden yoksun olduğunun vurgulandığı ve eylemin görevliye sövme suçunu oluşturduğu gözetilmeden yasal olmayan gerekçeyle beraat kararı verilmesi yasaya aykırı olup, hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2021/2728 K
Kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. Olay günü sanığın katılana yönelik söylediği "sen erkek misin..." şeklindeki nezaket dışı ve kaba ifade niteliğindeki sözün, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmamıştır.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2017/8977 K
Sanığın mağdura “Kalsın. Muayene olmuyorum. Bu ne biçim doktor. Bunu kim koymuş buraya. Bunda doktor kılığı yok.” şeklindeki ifadeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, sanığın mağdura yönelttiği sözler, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı davranış, ağır eleştiri niteliğinde olup hakaret suçunun unsurları oluşmamıştır.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2021/18639 K
Yargılamaya konu olayda, sanığın katılana yönelik sarf ettiği kabul edilen ''Siz kimsiniz lan, hakim misiniz, savcı mısınız?'' şeklindeki sözlerin, nezaket dışı ve kaba söz niteliğinde olup, hakaret suçunun yasal unsurlarını oluşturmadığı gözetilmeden, sanığın beraati yerine, yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2017/12287 K
Olay günü sanığın, icra memuru olan katılanın haciz işlemi yapmak amacıyla eve girmek istemesi üzerine “Burası dağ başı mı? Nereye giriyorsun? Eşkıya mısın?” şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması sebebiyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, verilen mahkumiyet hükmünün oybirliğiyle bozulmasına karar verilmiştir.