İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku

İzmir'de iş hukuku alanında uzman avukat desteği arıyorsanız, Akkuş Hukuk Bürosu olarak işçi-işveren ilişkileri, tazminat davaları, iş kazaları ve sosyal güvenlik hukuku konularında profesyonel hizmet sunmaktayız.

İş hukuku, işçi ve işveren arasındaki çalışma ilişkilerini düzenleyen, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyen bir hukuk dalıdır. Sosyal güvenlik hukuku ise vatandaşların sosyal risklere karşı korunmasını sağlayan düzenlemeleri içerir. Bu alanlar, hem bireylerin çalışma hayatını hem de toplumsal düzeni doğrudan etkilediği için büyük önem taşır.

İş Hukukunun Temel Kaynakları ve İlkeleri

Türk iş hukukunun temel kaynakları şunlardır:

1. 4857 sayılı İş Kanunu
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu
3. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
4. 854 sayılı Deniz İş Kanunu
5. 5953 sayılı Basın İş Kanunu
6. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu

İş hukukunun temel ilkeleri:

1. İşçinin Korunması İlkesi: İş ilişkisinde daha zayıf konumda olan işçiyi koruma amacı
2. Eşit Davranma İlkesi: İşverenin benzer durumdaki işçiler arasında ayrım yapmaması
3. İşçi Lehine Yorum İlkesi: Yorum gerektiren durumlarda işçi lehine yorumlama
4. Kazanılmış Hakların Korunması: İşçinin elde ettiği hakların korunması
5. İşverenin Yönetim Hakkı: İşverenin işin yürütümünü belirleme yetkisi

İş Sözleşmeleri ve Türleri

İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) ise ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. İş sözleşmesi türleri şunlardır:

Süreli İş Sözleşmeleri

1. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi:

   • Süresi belirli olmayan, en yaygın sözleşme türü
   • İş güvencesi hükümlerinden yararlanma imkanı
   • Fesih için bildirim sürelerine uyma zorunluluğu

2. Belirli Süreli İş Sözleşmesi:

   • Başlangıç ve bitiş tarihi belli olan sözleşme
   • Objektif neden gerektirmesi (mevsimlik işler, proje bazlı işler vb.)
   • Sürenin sonunda kendiliğinden sona ermesi
   • Haklı neden olmadan erken fesih durumunda bakiye süre tazminatı

Çalışma Biçimine Göre İş Sözleşmeleri

1. Tam Süreli İş Sözleşmesi:

   • Haftalık normal çalışma süresi (45 saat) üzerinden yapılan sözleşme

2. Kısmi Süreli İş Sözleşmesi:

   • Normal çalışma süresinden az çalışmayı öngören sözleşme
   • Part-time çalışma olarak da adlandırılır

3. Çağrı Üzerine Çalışma Sözleşmesi:

   • İşçinin ihtiyaç duyulduğunda çağrılarak çalıştırılması
   • Çağrının en az 4 gün önceden yapılması zorunluluğu

4. Deneme Süreli İş Sözleşmesi:

   • En fazla 2 aylık deneme süresi içeren sözleşme
   • Toplu iş sözleşmesiyle deneme süresi 4 aya kadar çıkarılabilir

5. Uzaktan Çalışma Sözleşmesi:

   • İşçinin işyeri dışında, teknolojik iletişim araçlarıyla çalışması
   • Home-office veya tele çalışma olarak da adlandırılır

İş Sözleşmesinin Feshi ve Tazminatlar

İş sözleşmesinin feshi, işçi veya işveren tarafından sözleşmenin sona erdirilmesidir. Fesih türleri ve sonuçları şöyledir:

İşçi Tarafından Fesih

1. Haklı Nedenle Fesih (İş Kanunu md. 24):

   • İşverenin sağlık koşullarına uymayan davranışları
   • Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlar
   • İşyerinde zorlayıcı sebepler
   • İşçi kıdem tazminatına hak kazanır

2. İstifa (Süreli Fesih):

   • İşçinin bildirim sürelerine uyması gerekir
   • Kıdem tazminatı hakkı yoktur
   • İhbar tazminatı hakkı yoktur

İşveren Tarafından Fesih

1. Haklı Nedenle Fesih (İş Kanunu md. 25):

   • Sağlık sebepleri
   • Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlar
   • Zorlayıcı sebepler
   • İşçinin gözaltı veya tutukluluğu
   • Kıdem ve ihbar tazminatı ödenmez

2. Geçerli Nedenle Fesih (İş Kanunu md. 18):

   • İşçinin yetersizliği, davranışları
   • İşletmenin, işyerinin ve işin gerekleri
   • Kıdem tazminatı ödenir
   • İhbar tazminatı veya ihbar süresi verilir
   • İşe iade davası açılabilir

3. Bildirimsiz Fesih (Geçersiz Fesih):

   • Geçerli neden olmaksızın fesih
   • Kıdem tazminatı ödenir
   • İhbar tazminatı ödenir
   • İşe iade davası açılabilir

Tazminat Türleri

1. Kıdem Tazminatı:

   • En az 1 yıllık kıdemi olan işçiye ödenir
   • Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret
   • İşverence yapılan haklı fesih dışında tüm fesih hallerinde ödenir

2. İhbar Tazminatı:

   • Bildirim sürelerine uyulmadan yapılan fesihlerde ödenir
   • 0-6 ay kıdem: 2 hafta
   • 6 ay-1.5 yıl kıdem: 4 hafta
   • 1.5-3 yıl kıdem: 6 hafta
   • 3+ yıl kıdem: 8 hafta

3. İşe İade Tazminatı:

   • İşe iade davası sonucu işçinin işe başlatılmaması durumunda
   • 4-8 aylık ücret tutarında

4. Kötüniyet Tazminatı:

   • İş güvencesi kapsamında olmayan işçiler için
   • Feshin kötüniyetle yapılması durumunda
   • İhbar tazminatının 3 katı tutarında

5. Ayrımcılık Tazminatı:

   • Eşit davranma ilkesinin ihlali durumunda
   • 4 aya kadar ücret tutarında

İş Uyuşmazlıkları ve Dava Süreçleri

İş hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması için başvurulan hukuki süreçlerdir.

Dava Açmadan Önce Arabuluculuk

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile birlikte, işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu hale gelmiştir. Bu zorunluluk şu konularda geçerlidir:

• İşçilik alacakları (kıdem, ihbar tazminatları, ücret vb.)
• İşe iade talepleri
• Sendikal tazminat talepleri

Arabuluculuk sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar:

1. Arabuluculuk başvurusu, dava şartıdır
2. Arabuluculuk süreci en fazla 4 hafta sürer
3. İlk toplantıya katılmayan taraf, dava açılırsa yargılama giderlerinden sorumlu olur
4. Arabuluculuk ücreti, anlaşma olursa taraflarca, olmazsa devletçe karşılanır

İş Davası Türleri

İş mahkemelerinde açılan başlıca dava türleri şunlardır:

1. Alacak Davaları:

   • Kıdem ve ihbar tazminatı
   • Ücret, fazla mesai, yıllık izin ücreti
   • Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti
   • Primler, ikramiyeler ve diğer sosyal haklar

2. İşe İade Davaları:

   • Geçersiz fesih iddiasıyla açılır
   • İş güvencesi kapsamındaki işçiler için
   • 1 aylık hak düşürücü süreye tabidir

3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Davaları:

   • Maddi ve manevi tazminat talepleri
   • SGK rücu davaları
   • İşverene karşı açılan ceza davaları

4. Sendikal Davalar:

   • Sendikal tazminat davaları
   • Yetki tespitine itiraz davaları
   • Toplu iş sözleşmesinden doğan davalar

Dava Açma Süreleri (Zamanaşımı)

İş davalarında başlıca zamanaşımı süreleri şunlardır:

1. 5 Yıllık Zamanaşımı:

   • Yıllık izin ücreti (iş ilişkisi sona erdikten sonra)
   • Fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti
   • Ücret alacakları

2. 10 Yıllık Zamanaşımı:

   • Kıdem tazminatı
   • İş kazası ve meslek hastalığından doğan tazminatlar

3. Hak Düşürücü Süreler:

   • İşe iade davası: 1 ay
   • Toplu işçi çıkarmada sendikanın itirazı: 6 iş günü
   • Yetki tespitine itiraz: 6 iş günü

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve işçilerin görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenler.

İşverenin Yükümlülükleri

1. Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak
2. Çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek
3. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlamak
4. Acil durum planları hazırlamak
5. İş kazası ve meslek hastalıklarını bildirmek
6. Sağlık gözetimini sağlamak
7. Çalışan temsilcisi görevlendirmek
8. Çalışanların görüşlerini almak ve katılımlarını sağlamak

İş Kazaları ve Hukuki Sonuçları

İş kazası, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından görevle başka bir yere gönderilmesi sırasında, emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermesi için ayrılan sürelerde veya işverence sağlanan taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak taşınması sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olaydır.

İş kazasının hukuki sonuçları:

1. İşverenin bildirim yükümlülüğü:

   • İşveren, iş kazasını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK'ya bildirmekle yükümlüdür

2. İşçinin hakları:

   • Geçici iş göremezlik ödeneği
   • Sürekli iş göremezlik geliri
   • Maddi ve manevi tazminat hakları

3. İşverenin sorumluluğu:

   • İşveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı takdirde kusuru oranında sorumludur
   • SGK tarafından yapılan ödemeler işverene rücu edilebilir

Psikolojik Taciz (Mobbing)

Mobbing, işyerinde bir veya birden fazla kişi tarafından, diğer kişi veya kişilere yönelik olarak, sistemli bir şekilde, uzun bir süre devam eden, yıldırma ve işten uzaklaştırma amacı taşıyan, mağdur açısından aşağılayıcı, küçük düşürücü ve yıpratıcı davranışları ifade eder.

Mobbing Türleri

1. Dikey Mobbing: Üst konumdaki kişinin, alt konumdaki kişiye uyguladığı mobbing
2. Yatay Mobbing: Eşit konumdaki çalışanlar arasında uygulanan mobbing
3. Yukarı Doğru Mobbing: Alt konumdaki kişinin, üst konumdaki kişiye uyguladığı mobbing

Mobbing Karşısında Hukuki Yollar

1. İş Sözleşmesinin Feshi:

   • İşçi, mobbinge maruz kalması halinde iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir
   • Kıdem tazminatı talep edilebilir

2. Tazminat Davaları:

   • Manevi tazminat davası
   • Maddi tazminat davası (tedavi giderleri, iş göremezlik vb.)

3. İdari Başvurular:

   • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İletişim Merkezi ALO 170
   • İş müfettişlerine şikayet

4. Ceza Davaları:

   • Tehdit, hakaret, cinsel taciz gibi suçlar söz konusu ise Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusu

Sosyal Güvenlik Hukuku

Sosyal güvenlik hukuku, bireylerin karşılaşabileceği sosyal risklere (hastalık, iş kazası, analık, malullük, yaşlılık, ölüm gibi) karşı korunmasını sağlayan hukuk dalıdır. Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düzenlenmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu ve İşleyişi

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), çalışanların sosyal güvenlik haklarını yönetir. SGK'nın temel fonksiyonları:

1. Sigortalı kayıtlarının tutulması
2. Prim tahsilatlarının yapılması
3. Sağlık hizmetlerinin finansmanının sağlanması
4. Emeklilik işlemlerinin yürütülmesi
5. İş kazası ve meslek hastalığı tazminatlarının ödenmesi

Sigortalı Olma ve Sigorta Kolları

5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı grupları:

1. 4/1-a (SSK): İşçiler
2. 4/1-b (Bağ-Kur): Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar
3. 4/1-c (Emekli Sandığı): Devlet memurları

Sigorta kolları:

1. Kısa Vadeli Sigorta Kolları:

   • İş kazası ve meslek hastalığı sigortası
   • Hastalık sigortası
   • Analık sigortası

2. Uzun Vadeli Sigorta Kolları:

   • Malullük sigortası
   • Yaşlılık sigortası
   • Ölüm sigortası

3. Genel Sağlık Sigortası:

   • Sağlık hizmetleri
   • Yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri

Emeklilik Koşulları ve Hesaplama

Emeklilik koşulları, sigortalının sisteme ilk giriş tarihine göre değişiklik gösterir:

1. 08.09.1999 öncesi sigortalı olanlar:

   • Kadınlarda 20 yıl sigortalılık + 58 yaş ve 7000 gün prim
   • Erkeklerde 25 yıl sigortalılık + 60 yaş ve 7000 gün prim

2. 08.09.1999 - 30.04.2008 arası sigortalı olanlar:

   • Kademeli geçiş, yıllara göre değişen yaş ve prim gün sayısı

3. 01.05.2008 sonrası sigortalı olanlar:

   • Kadınlarda 58 yaş ve 7200 gün prim
   • Erkeklerde 60 yaş ve 7200 gün prim
   • 2036'dan itibaren kademeli olarak yaş sınırı yükselecek

Emekli aylığı hesaplama, sigortalının çalıştığı dönem, prime esas kazancı ve prim ödeme gün sayısı dikkate alınarak yapılır.

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Hizmetlerimiz

İşçiler İçin Hukuki Hizmetlerimiz

• Kıdem ve İhbar Tazminatı Davaları: Haksız fesih durumunda tazminat haklarının alınması
• İşçilik Alacakları Davaları: Ücret, fazla mesai, yıllık izin gibi ödenmeyen hakların tahsili
• İşe İade Davaları: Geçersiz fesih durumunda işe iade ve tazminat talepleri
• İş Kazası ve Meslek Hastalığı Davaları: Maddi ve manevi tazminat talepleri
• Mobbing (İşyerinde Psikolojik Taciz) Davaları: Psikolojik taciz mağdurlarına hukuki destek
• İş Sözleşmesi ve İbranameye İtiraz: Haksız düzenlenmiş belgelere karşı hukuki yollar
• Sendikal Tazminat Davaları: Sendikal nedenlerle işten çıkarılma durumunda hukuki destek

İşverenler İçin Hukuki Hizmetlerimiz

• İş Sözleşmeleri Hazırlama: İşletmeye özel iş sözleşmelerinin düzenlenmesi
• Personel Yönetmeliği ve İç Yönergeler: İşyeri kurallarının hukuka uygun düzenlenmesi
• Disiplin Soruşturmaları: İşyeri disiplin süreçlerinin yönetimi
• Fesih Süreçleri Danışmanlığı: Hukuka uygun iş akdi feshi sürecinin yönetimi
• İş Sağlığı ve Güvenliği Danışmanlığı: İSG mevzuatına uyum süreçleri
• Toplu İş Hukuku Danışmanlığı: Sendikalarla ilişkilerin yönetimi
• İşveren Savunması: İşçi tarafından açılan davalarda hukuki temsil

Sosyal Güvenlik Hukuku Hizmetlerimiz

• SGK Prim İtirazları: Hatalı prim tahakkuklarına itiraz
• Hizmet Tespit Davaları: Sigortasız geçen sürelerin tespiti
• Emeklilik Danışmanlığı: Emeklilik koşulları ve hakları hakkında bilgilendirme
• Maluliyet Davaları: Maluliyet oranına itiraz ve hak kayıplarının önlenmesi
• SGK Rücu Davalarında Savunma: İşverene karşı açılan rücu davalarında hukuki temsil
• Bağkur Borç İptali: Haksız Bağkur borçlarına karşı hukuki süreçler
• Genel Sağlık Sigortası Uyuşmazlıkları: GSS ile ilgili sorunlarda hukuki destek

İzmir'de İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Hizmetlerimiz

Akkuş Hukuk Bürosu olarak İzmir'de ve çevre illerde iş ve sosyal güvenlik hukuku alanında uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz. Hem işçiler hem de işverenler için alanında uzman avukatlarımızla hukuki destek sunmaktayız. İlk görüşme için bizimle iletişime geçebilirsiniz.