İzmir İş Hukuku Avukatı

İzmir İş Hukuku Avukatı, Soru - Cevap

• İşçi kimdir?

  İşçi, bir iş sözleşmesine dayanarak işverene bağımlı olarak iş kanunu kapsamında çalışan kişidir. Bunun yanında, deniz iş kanunu, basın iş kanunu veya Türk borçlar kanunu kapsamında iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan kişiler de işçi olarak nitelendirilir. Bunun yanında çıraklar ve stajyerler işçi sayılmamak ile birlikte, iş kazası meslek hastalığı ve genel sağlık sigortası hükümlerinden yararlanırlar.

• İşveren kimdir?

  İşveren, iş kanunu kapsamında işçi çalıştıran kişidir. İşveren, gerçek kişi, tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum veya kuruluş olabilir. İş yerindeki işlerin bir kısmının başka işverenlerin işçileri tarafından yerine getirilmesi de alt işverenliktir. Bu doğrultuda işçilerini başka işyerine çalışması için gönderen kişi de alt işverendir.

• İş kazası nedir?

  İşçiyi verilen işi yaparken fiziksel veya psikolojik olarak engelli yapan olay iş kazasıdır. İş kazası, işyerinde veya işvereninin talimatıyla dışarıda çalışırken de meydana gelmiş olabilir.

• İş kazası geçiren işçinin hakları nelerdir?

  İş kazası geçiren işçi, iş sözleşmesi gereği ve iş kanundan doğan bir takım haklara sahiptir. Bu haklar işverenden ve sosyal güvenlik kurumundan talep edilebilir.

  İş kazası geçiren işçi bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumundan hangi hakları talep edebilir?

  • Sürekli iş göremezlik geliri
  • Geçici iş göremezlik ödeneği
  • Ölüm hallerinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması,

  İş kazası geçiren işçi işvereninden hangi hakları talep edebilir?

  • Maddi tazminat
  • Manevi tazminat
  • İş gücü kaybı tazminatı
  • Destekten yoksun kalma tazminatı
• İş kazasının engellenmesi için işverenin sorumlulukları nelerdir?

  İşveren, işyerinde iş sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması için gerekli aşağıda yer alan her türlü önlemi almak zorundadır;

  • İşyerindeki araç ve gereçleri noksansız bulundurmak
  • Mesleki risklerin önlenmesi için eğitim ve bilgi verilmesi dahil tedbirler almak
  • Bu doğrultuda organizasyonlar oluşturmak
  • Mesleki risklerin önlenmesi için tedbirleri değişen şartlara uyarlamak
  • Alınan tedbirlere uyulup uyulmadığını denetlemek
  • Risk değerlendirmesi yapılmasını sağlamak
  • İşçinin görevine uygunluğunu denetlemek
  • Uygun olmayan işçilerin özel ve yaşamsal tehlikeli yerlere girmesini engellemek zorundadır.
• Hangi durumlarda işveren tazminat ödemek zorundadır?

  İşverenin iş kazasından kaynaklanan tazminat ödeme sorumluluğunun doğabilmesi için;

  • İş kazası niteliğinde kaza olması
  • işverenin kusurlu olması
  • kaza sonucu bedensel veya ruhsal hasarın veya ölümün ortaya çıkması gerekmektedir.
• İşe iade davası nedir?

  İş sözleşmesinin haksız olarak sonlandırıldığını iddia eden işçi tarafından açılan davadır.

  Davanın kazanılması sonucunda,

  • işçi işine geri dönebilecektir
  • işveren işçinin çalıştırılmadığı süre için ödeme yapacaktır
  • işçi hakkı olan diğer alacakları alabilecektir

  İş kanunu, işverene belirli durumlarda sebep göstermeksizin işçiyi işten çıkarma hakkı vermekte. Fakat bu hak bazen işverenin haksız veya kötü niyetle hareket etmesi sonucu mağduriyetler oluşturmaktadır.

  Kanunlarımıza göre doğrudan işe iade davası açmak mümkün değildir. Dava açılabilmesi için;

  • zorunlu arabuluculuk sürecinde tarafların anlaşamamış olması ve
  • zaman aşımı süresinin geçilmemiş olması gerekmektedir.

  İşçi her ne kadar haklı olsa da zaman aşımı geçilen davalar mahkemece reddedilecektir. Zaman aşımını geçmemek için işten çıkarıldığınız günden itibaren iki hafta içerisinde zorunlu arabuluculuğa başvurulmuş olması gerekmektedir.

• Hangi koşullarda işe iade davası açılabilir?

  • İşçinin sigortalı en az altı ay çalışması
  • İşçinin iş hukukunda yer almayan nedenlere dayanılarak işten çıkarılması
  • İşçinin işyerinde işveren vekili olmaması
  • İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması
  • İşyerinde otuz veya daha fazla işçinin çalıştırılması koşullarının sağlanması gerekmektedir.
• Kıdem tazminatı nedir?

  En az bir yıl süreyle aynı işyerinde çalışmış işçinin almaya hak kazandığı tazminattır.

• İşçi hangi koşullarda kıdem tazminatı alabilir?

  Kıdem tazminatı alınabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir.

  • 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre işçi sayılması
  • İşçinin en az bir yıl aynı işverenin işyerinde çalışması
  • Belirsiz süreli iş sözleşmesi altında çalışması
  • İş sözleşmesinin işçi bakımından haklı fesih ile sona erdirilmesi
• Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

  Çalışılan yıl sayısı ile en son geçerli giydirilmiş brüt ücretin çarpımıdır. Kıdem tazminatı hesaplanırken, başlangıç tarihi olarak işçinin çalışmaya başladığı gün esas alınır. Örnek olarak 3 yıl çalışmış ve net maaşı 11.000 TL olan ancak giydirilmiş brüt son maaşı 15.000 TL olan bir işçinin kıdem tazminatı 45.000 TL olacaktır. 2023 yılı Aralık ayı sonuna kadar geçerli kıdem tazminatı hesaplamada aylık maaş tavan sınırı 23.489,83 TL’dir.

• İhbar tazminatı nedir?

  İhbar süresinden önce iş bıraktırılan işçinin, ihbar süresi sonuna kadar elde edeceği gelir kendisine ihbar tazminatı olarak ödenir. Bir işçi ihbar süresinden önce iş bırakırsa bu sefer de işveren ihbar tazminatını talep edebilir. 4857 sayılı İş Kanununun 17'nci maddesi gereğince “iş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf; feshi yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektirdiği bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa iletmekle yükümlüdür”. Bu süreler şöyle hesaplanır;

  • 6 aydan az çalışan işçi için, 2 hafta
  • 6 ay ile 1 buçuk yıl arası, 4 hafta
  • 1 buçuk yıl ile 3 yıl arası, 6 hafta
  • 3 yıldan fazla çalışan işçi için, 8 hafta

  İş sözleşmesinin işveren için haklı bir nedene dayanmaksızın feshedileceği durumlarda bu fesih karşı tarafa yazılı olarak bildirilmelidir. Aksi takdirde ihbar tazminatı hakkı oluşmaktadır.

  İhbar tazminatı alınabilmesinin şartları şunlardır;

  • İş sözleşmesinin feshi haklı bir nedene dayanıyor olmamalıdır.
  • İşçi ve işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi olması gerekmektedir.
  • Kanunda öngörülmüş olan ihbar sürelerine uyulmadan iş sözleşmesi feshedilmiş olmalıdır.
• İşçinin işyerindeki sorumlulukları nelerdir?

  • İşçinin işi kendisinin yapması, özenli yapması, çalışma koşullarına uyması gibi kurallardan oluşan iş görme borcu
  • İşverenin Talimatına Uyma Borcu
  • Sadakat borcu
  • Teslim ve hesap verme borcu
  • Rekabet etmeme borcu
• İşverenin işçiye karşı sorumlulukları nelerdir?

  • İşçiyi dinlendirme ve işçi özlük dosyası düzenleme borcu
  • Ücret ödeme borcu
  • İşçiyi koruma borcu
  • İşçinin haklarını önemseme borcu
  • Diğer işçilerle eşit davranma borcu
• İşçinin fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma hakları nedir?

  Çalışma süreleri, iş kanununa ilişkin fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Fazla sürelerle çalışma, haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşarak çalışan işçinin 45 saate kadar yaptığı çalışmadır. Fazla sürelerle çalışma için ödenecek miktar, normalde ödenen saatlik ücretin yüzde yirmi beş fazlası şeklinde ödenir. Fazla çalışma, İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati geçen çalışmadır. Fazla çalışma için ödenecek miktar ise normalde ödenen saatlik ücretin yüzde elli fazlasıdır.

• İşçi alamadığı yıllık izin ve hafta tatili ücretlerini alabilir mi?

  Ödenmeyen yıllık izin ve hafta tatili ücretleri de yasal yollar kullanılarak alınabilmektedir. İş kanunu madde 34'te belirtildiği üzere "gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır" hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre işçinin hak ettiği yıllık izin ve hafta tatili ücretlerinin ödenmediği hallerde mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanarak hesaplanmaktadır.

• Bayramda çalışan işçinin ücreti nasıl hesaplanır?

  Resmi veya dini bayramlarda çalışılması durumunda bir günlük ücret, günlük brüt kazancın iki katıdır. Bu günlerde çalışmayan işçilere ise günlük ücretleri sanki normal günde çalışıyorlarmış gibi ödenmelidir. Sıralamak gerekirse genel tatil günleri şunlardır;

  Resmi Bayram Günleri:

  • 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
  • 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı
  • 30 Ağustos Zafer Bayramı

  Dini Bayram Günleri:

  • Ramazan Bayramı
  • Kurban Bayramı

  Ulusal Bayram ve Genel Tatiller:

  • 1 Ocak yılbaşı tatili
  • 1 Mayıs Emek ve Dayanışma günü
  • 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü
  • 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı